John Coltrane - Giant Steps

Daha önce yayınladığımız John Coltrane "Blue Train" albümünün incelemesini okuduysanız yazının yıldızlı bölümünden devam edebilirsiniz. Yıldızlı bölüm sonrasında müzisyenin hayat hikayesinin devamını okuyabilirsiniz.

John William Coltrane, müzik dünyasındaki ismiyle "Trane" (1926 – 1967) North Carolina'da dünyaya geldi. Doğduğu kentte eğitimine devam eden John Coltrane. 1938 yılında babasını, büyükbaba ve büyükannesi ve çok sevdiği kuzenini arka arkaya kaybetti. Bunu atlatması oldukça uzun sürdü. 1943 yılında Philadelphia kentine taşındı.. Bu yıl annesi ona ilk saksafonunu satın aldı. John Coltrane ayrıca klarnet ve alto horn çalmaya başladı. Okul yıllarında ilk kez orkestralarda boy göstermeye başladı. 1940'ların ortalarına kadar müzik hayatı farklı amatör gruplarla müzik çalarak devam etti. Askerliği II. Dünya Harbinin sonlarına denk geldi. Müzisyen olarak askerliğini tamamladı. Bu dönemlerde caz standartlarını ve bebop tarzı şarkıları yorumluyordu.


Askerliğin arkasından doğduğu kenti geri döndü. Müziğe devam etti ve bir yandan da caz teorisi okudu. Bu dönemlerde tenor saksafon çalmaya da başladı. Özellikle tenor saksafoncu Odean Pope ve pyianist, besteci ve müzik teorisyeni Hasaan Ibn Ali'den çok etkilendi. Kendi anlatımına göre ilerleyen yıllarda Hasaan Ibn Ali'nin Coltrane'in müziğinin melodik yapısına etkisi çok fazla olacaktır.

1945 yılında Charlie Parker'ın canlı performansını ilk kez seyrettiğinde John Coltrane çok etkilendi. 1940'ların sonlarında Parker ile beraber çalma şansını da buldu. 1940'ların ortalarından itibaren Miles Davis ile çalışması yine müzik kariyerinde önemli dönüm noktalarında idi. 1950'lerde ise Dizzy Gillespie, Earl Bostic ve Johnny Hodges orkestralarında çalar.

1955 yılında Coltrane, Miles Davis'in ilk büyük beşlisinde yer alır. Piyanoda Red Garland, konrtbasta Paul Chambers ve davulda Philly Joe Jones gibi çok iyi müzisyenler ile çalmak John Coltrane için bir okul olmuştu. 1956 yılında Miles Davis'in Prestige plak şirketinden yayınlanan "Cookin'", "Relaxin'", "Workin'" ve "Steamin'" albümlerinde Coltrane de yer alır. Ancak herşey iyi giderken Coltrane uyuşturucu belasına bulaşır ve Davis onu beşlisinden ayırmak zorunda kalır.

1957 yılında John Coltrane, Thelonious Monk ile çalışmaya başlar. Bu dönemlerde harika performanslara imza atarlar. Plak şirketleri ile karmaşalar, sözleşmelerdeki sorunlar sebebi ile bu dönemde yapılan bazı kayıtlar seneler sonra basılacaktır. Bu dönemlerden "Thelonious Monk Quartet with John Coltrane at Carnegie Hall" plağına dikkat diyelim.

*************************************************

1950'lerin sonu geldiğinde John Coltrane, Prestige and Blue Note Records için 4 müthiş albüm kaydetmiştir. İlk albümü "Coltrane" hemen arkasından müthiş "Blue Train" albümünün hemen ardından "John Coltrane with the Red Garland Trio" ve Soultrane albümleri. 1958 yılında tekrar Miles Davis gruplarına geri döner. Bu dönem sırasında tekniğini geliştirirken çok şey öğrendiğini söyler. Yine bu yıllarda en iyi caz müzisyenlerinin bir kısmı ile birlikte çalma fırsatı bulur ve iki önemli Davis albümünde boy gösterir. "Milestones" ve "Kind of Blue"

1950'lerin sonu aynı zamanda Prestige plak firması ile anlaşmasının sonudur. Coltrane, Atlantic Records ile anlaşır. Bu plak firmasından ilk yayınlanan albüm ise başlı başına bir olay haline gelecek Giant Steps olmuştur. 1950'lerin sonu Atlantic Records'un caz dünyasındaki bir çok önemli ismi transfer ettiği yıldı. Coltrane de bu önemli transferlerden bir tanesiydi.

Albüm müzik tarihinde de önemli bir yer tutar. Albüm Coltrane'in melodik yapı anlayışındaki değişikliğin ilk örneğidir. Bu yeni anlayış şarkı ve nota yapısının oldukça radikal şekilde değişmesine de yol açmıştı. Bu durum dönemin ünlü dergisi "Down Beat"in caz eleştirmeni Ira Gitler tarafından "Sheets of sound" olarak tanımlanmış ve bu yapı ilerleyen yıllarda birçok müzisyenin izlediği bir yol haline gelmişti. Hatta modern caz emprovizasyon tekniğinin temeli demek daha doğru olabilir. Bu önemli albümün şarkı listesi şu şekilde;

A Yüzü
1. "Giant Steps" 4:43
2. "Cousin Mary" 5:45
3. "Countdown" 2:21
4. "Spiral" 5:56
B Yüzü
1. "Syeeda's Song Flute" 7:00
2. "Naima" 4:21
3. "Mr. P.C." 6:57

Albümde John Coltrane'e eşlik eden müzisyenlere bir bakış atalım. Tommy Flanagan piyano. Wynton Kelly "Naima" şarkısında piyano. Paul Chambers — bas. Art Taylor davul. Jimmy Cobb "Naima" şarkısında davul. Ayrıca albümün genişletilmiş versiyonlarında Cedar Walton ve Lex Humphries'i de dinleme şansımız olur. Dikkat ederseniz Coltrane albümü kaydederken kafasında nasıl bir ses elde etmek istediği ile alakalı fikirler vardı ve kafasındaki şablona göre müzisyenler arasında geçişler yapmıştır.

Albümün bir diğer özelliği Coltrane'n sadece kendi bestelerine yer verdiği ilk albümdür. Ayrıca "Naima" ve "Giant Steps" tam anlamı ile birer caz standardı haline gelmiş ve defalarca farklı müzisyenler tarafından yorumlanmıştır. Bu arada Coltrane "Naima" şarkısını o dönem ki eşi Juanita Naima Grubbs için yazmıştı....

Albüm Atlantic Records etiketi ile ilk önce mono olarak basıldı. Hemen ertesi stereo versiyonu geldi ve 60'lar ve 70'ler boyunca Atlantic Records tarafınan defalarca yeniden yayınlandı. Albüm 1998 yılında önemli bir restorasyon ve genişleme çalışması geçirmiş ve bonus şarkılar, alternatifleri ile beraber yayınlanmıştır. Bu çalışmanın ardından Rhino Records basılan baskılar bu elden geçirme çalışmasını temel alır. 2000'lerde genişletilmiş baskı çift 180gr'lık bir set olarak yine Rhino Records basılır. Günümüzde ise uygun fiyatlı en iyi seçenek yine Rhino baskısıdır. Farklı bir şeyler denemek isteyenler Doxy plak şirketi tarafından Audiophile Clear Vinyl üzerine basılan sınırlı baskıyı uygun fiyatlı bir baskı edinmek isteyenler ise Wax Time baskısını tercih edebilirler.