Kind of Blue, Amerikalı caz müzisyeni Miles Davis'in en bilinen albümüdür. 17 Ağustos 1959 yılında yayınlanan albüm Colombia Plak Şirketi tarafından basılmıştır. Albümün kaydı 2 Mart ila 22 Nisan arasında, Colombia Plak Şirketinin New York City stüdyolarında yapılmıştır. Kayıtta Davis'in meşhur altısı yer almıştır. Piyanoda Bill Evans, davulcu Jimmy Cobb, basçı Paul Chambers, saksafonlarda John Coltrane ve Julian "Cannonball" Adderley. Bir şarkıda ise piyanonun başında Wynton Kelly vardır.
Bill Evans'ın Miles Davis grubuna dahil olmasıyla Davis müzik macerasında farklı bir yola sapar. Milestones albümünde sinyallerini verdiği modal yapı "Kind of Blue" ile tam anlamı ile karşımıza çıkar. Davis tarzını hard bop tarzından modal yapıya doğru çevirir.
Müzik tarihçileri ve caz eleştirmenlerine göre "Kind of Blue" sadece Miles Davis'in değil tüm zamanların en çok satan caz albümüdür. Bir çok kişi için Miles Davis'in en iyi albümü ve caz tarihinin en önemli albümüdür. Albüm müzik dünyasında önemli etkiler yapmış ve farklı müzik tarzlarını doğrudan etkilemiştir. Amerikan Kongre Kütüphanesi tarafından caz müziği tarihinin en iyi albümü olarak kayıt ve koruma altına alınmıştır.
Peki böylesine bir başyapıt nasıl ortaya çıktı.
1950'lerin sonlarında Miles Davis tüm diğer caz orkestralarına kıyasla en iyi müzisyenlerden oluşmuş hard bop orkestrasına sahipti. Zaman içerisinde Miles Davis kişisel gidip gelmelerini geride bırakmış ve daha kolay çalışılabilir bir müzisyen haline gelmişti. Açık konuşmak gerekirse caz müziğin superstar'ıydı ve orkestrasına da iyi bir ücret ödeme gücü vardı. Alto saksafoncu Cannonball Adderley, tenor saksafoncu John Coltrane, efsanevi piyanist Bill Evans, uzun senelerdir Davis ile çalışan basçı Paul Chambers ve davulcu Jimmy Cobb muhtemelen caz tarihinin en iyi küçük orkestrasında birlikte çalıyorlardı. Herbiri başlı başına birer dev olan müzisyenler, dönemin popüler şarkılarını, bebop döneminin önemli isimleri Charlie Parker, Thelonious Monk, Dizzy Gillespie ve Tadd Dameron bestelerini çalıyorlardı. Tabii ki önemli Davis besteleri hatta orkestranın üyelerinin besteleri de unutulmuyordu. Davis, bebop çağı ile büyümüş bir müzisyendi ve o dönemin tarzına göre müzik yapıyordu.
Ancak Davis bu durumdan sıkılmaya başlamıştı ve bebop tarzına çakılıp kalmanın müzikteki yaratıcılığı öldürdüğünü söylüyordu.
1953 yılında piyanist George Russell emprovize müzikte nota değişimlerini konu alan bir kitap yayınlar. Geleneksel nota yapısını terk etmeyi ve yepyeni nota ölçek yapılarını tartışmaya açar ve caz müzikte "modal" olarak isimlendirilen tarzının ortaya çıkmasını sağlar. Miles Davis bu yeni akımdan etkilenir ve ilk örnekleri 1958 yılında yayınlanan "Milestones" albümünde müzikseverlere sunar. Sonuçlardan oldukça mutludur ve yeni albümünü tamamen bu konsept üzerine kurmaya karar verir.
"Kind of Blue", iki farklı kayıt sürecinde ortaya çıkar. İlk kayıtta "So What", "Freddie Freeloader", ve "Blue in Green" yaklaşık 1 ay sonraki kayıtta ise "All Blues" ve "Flamenco Sketches" şarkıları kaydedilir. Tabii ki kayıt konusunu bu kadar ayrıntı ile bırakmak doğru olmaz. Gelin ayrıntılara bakalım.
Miles Davis, orkestrasını bir kayıt için topladığında hemen her zaman ortalıkta bir belirsizlik ortamı olur. Aslında Davis tam olarak ne yapacağını hayal etmiştir ancak müzisyenlerin bundan haberi olmaz. Davis müzisyenlere sadece şarkıların ölçüsünü ve melodi hatlarını verir. Müzisyenler kayıt için buluştuklarında, Davis her şarkı için kafasındakileri müzisyenlere anlatır. Bunun arkasından icra süreci başlar.
Bazı kaynaklarda anlatılan "Kind of Blue" albümünün tek bir kere çalınıp kaydedildiği ve arkasından yayınlandığı iddiaları gerçek değildir. Sadece "Flamenco Sketches" ilk çalınışında kaydedilip o haliyle yayınlanmıştır. Diğer şarkılar defalarca çalınır ve alternatif kayıtlar alınır. Zaten zaman içerisinde genişletilmiş "Kind of Blue" baskılarında alternatif versiyonları da dinleyebilme şansımız oldu. Albümde bir şarkıda Wynton Kelly'nin olmasının sebebi ise halef ve selef piyanistlerin birarada olmaktan daha doğrusu özellikle Kelly'nin hoşnut olmamasıdır. Kelly tek bir şarkıda "Freddie Freeloader" piyanonun başındadır.
Kind of Blue, zamanına göre oldukça karmaşık bir albümdür. Albüm aslında bazı taslaklara dayanır. Bu taslaklar ana melodi hatlarını oluşturur. Ana melodiler arasındaki boşluklar emprovize çalınan bölümler ile doldurulur. Davis, her müzisyenin tarzına göre girecekler sololar için sadece belirli ölçüler ayırmıştır. Orkestradaki müzisyenler zaten kendi başlarına birer dev olunca bu boşluklar neredeyse dönemin en mükemmel soloları ile doldurulmuştu. Albüm notlarında Bill Evans kayıttan bahsederken bu detayları teker teker anlatmıştır. Albümdeki tüm şarkılar Miles Davis'in olarak gözükür. Ancak müzik tarihçileri ve araştırmacılar "Blue in Green" ve "Flamenco Sketches" şarkılarının Bill Evans tarafından bestelendiğini iddia ederler. Miles Davis, ilerleyen yıllarda "Blue in Green" şarkısını tekrar kaydederken Portrait in Jazz albümünde şarkının bestecisi kısmında Evans'ın ismini de yazmıştır. Şarkılardan bahsetmişken isterseniz şarkı listesini de ekleyelim.
A YüzüGelelim işlerin eğlenceli kısımlarına. Kind of Blue ilk olarak 12" plak olarak yayınlandı. Yayın esnasında hem stereo hemde mono versiyonu meraklılara sunuldu. Çok uzun seneler boyunca albüm bu haliyle yayınlandı. Sadece bazı baskılarda şarkı listesi farklı basıldı. Yani "B" yüzü "A" ve tam tersi şekilde yapılmış baskılarda vardır.
1. "So What" Miles Davis 9:04
2. "Freddie Freeloader" Miles Davis 9:34
3. "Blue in Green" Miles Davis, Bill Evans 5:27
B Yüzü
4. "All Blues" Miles Davis 11:33
5. "Flamenco Sketches" Miles Davis, Bill Evans 9:26
CD çağının gelmesi ile albüm ilk kez elden geçirildi. 1986 yılında albüm Columbia Jazz Masterpieces serisinde yeniden yayınlanırken komple elden geçirildi. Ancak asıl kapsamlı çalışma 1992 yılında yapılan çalışmaydı. Şimdi sıkı durun!
1959 yılından 1992 yılında yapılan baskıya kadar albümün "A" yüzünün hızı yanlıştı. Bu hız farklılığı sıradan dinleyiciler kolaylıkla fark edilebilir bir fark değildi ancak müzik tarihçileri ve ciddi meraklılar uzun zaman boyunca optimal devrin ne olduğunu tartıştılar. Arkasından 1997 yılında genişletilmiş bir baskı yapıldı ve içeriğe "Flamenco Sketches" şarkısının alternatif versiyonu eklendi. Tabii ki uzun yıllar boyunca albümün farklı baskıları yapılınca çok farklı versiyonlarda ortaya çıktı. Sırf bu versiyonlar arasındaki farklılıkları anlatan koleksiyonculara ve ciddi meraklılara yönelik makale hatta kitaplar bulabilirsiniz.
Böylelikle Kind Of Blue albümünün hikayesine bir bakış atmış olduk.
Peki böylesine bir albümün hangi baskısını almak lazım. Çok zor bir soru. 2016 itibarı ile müzik marketlerinde yaygın olarak bulunabilecek en değerli baskı Mobile Fidelity firmasından yayınlanan 180gr 45 devirlik iki plaklık Kind Of Blue seti.
Bu set aslında Classic Records tarafından yayınlanan Bernie Grundman'ın mastering'ini yaptığı 180 ve 200Gr'lık baskıların akabinde günümüzde "uygun fiyata alınabilecek" en iyi baskı olarak nitelendiriliyor. Günümüzde Classic Records baskıları anormal fiyatlardan satışa sunuluyor. İçerik anlamında ise 50th Anniversary yani 50. yıl özel versiyonu son derece zengin. Ekstra şarkılar, özel hazırlanmış booklet ile ses kalitesi olarak olmasa da, içerik anlamında çok cazip. Bunların tamamı için eğer satın alacağım derseniz eBay veya Discog gibi sitelerde vakit geçirmelisiniz ve ciddi bir banka hesabını hazırda tutmalısınız.
Türkiye'ye gelirsek, bir çok müzikseverin ve koleksiyoncunun ortak görüşü Sony Legacy tarafından basılan ve son derece makul fiyat etiketlerine sahip mono ve stereo baskının son derece tatmin edici olduğu. Bende bu görüşe katılıyorum. Hatta Mobile Fidelity'nin özel baskısı fiyatına hem mono hem stereo baskı alıp cebinize biraz(cık) para kalabiliyor. Music On Vinyl baskısı ise aynı mastering'i kullanan ve kapağı ve baskısı biraz daha özenli olan ancak daha pahalı bir alternatif. Tüm bu baskılar ülkemizde de satılıyor.
Yorumlar
Yorum Gönder