Pléïades, 1978 yılında Yunan besteci Iannis Xenakis tarafından altı perküsyon ve vurmalı enstrüman için bestelenmiştir. İlk olarak Les Percussions de Strasbourg tarafından seslendirilmiştir.
Çalışmanın başlığı, Xenakis tarafından kasıtlı olarak belirsizlikte bırakılmıştır. Pléïades terimi, “çok” anlamına gelen bir sözcükten gelmektedir ve eserin sürdüğü dört hareket boyunca altı müzisyenin çaldığı çok sayıda enstrümana işaret eder. Öte yandan, Yunan mitolojisindeki bir efsaneye de selam çakmaktadır. Pleiades, Pleiades ve Atlas'ın yedi kız çocuğundan bir tanesi olup, astronominin önemli ilham kaynaklarından bir tanesi olmuştur. Pleiades'in Taurus yani Boğa takımyıldızında bir yıldız olduğu düşünülüyor ve oradan geldiğine inanılıyordu.
Kompozisyon dört harekete sahiptir. Xenakis aslında iki hareket olarak düşünmüş olmasına rağmen, bir çok kayıtta farklı bir dizilim ile 4 hareket olarak icra edilir. Hareketlerin üçü (Métaux, Claviers ve Peaux) isimlerini özel enstrümanlardan alır. Métaux'da (Fransızca, Metaller) altı müzisyenin hepsi birer "sixxen" çalar. Sixxen özel bir enstrümandır ve adını 6 müzisyen ve Xenakis'in isminin bir bölümünden alır. Altı müzisyen için Six ve Xenakis'in Xen kısmı ile Sixxen ismi elde edilmiştir. Enstrümanı bizzat Xenakis, bu kompozisyon için özel olarak üretmiştir. On dokuz alüminyum, bronz ve çelikten imal edilmiş çubuktan, üretilmiştir. Akoru özel şekilde yapılmıştır. Mikrotonal olarak (1/4 ve 1/3 tondan oluşturulmuş eşitsiz 21 nota çalınabilir. Enstrümanın fotoğrafı aşağıda. (1)
Claviers'da (Fransızca: Klavyeler), Xenakis vibrafonlar, marimba, ksilofonlar ve ksillorimbas kullanır. Peaux'da (Fransızca: "deri"), sadece geleneksel perküsyon enstrümanları çalınır. Mélanges'te (Fransızca: "Karışım") besteci, yukarıda bahsedilen tüm enstrümanları bir arada kullanmıştır.
Bu eseri farklı isimlerden dinlemek mümkün olsa da, maalesef pek yaygın olarak bulunamıyor albümler. Müzik eleştirmenlerinin birleştiği iki önemli kayıt İsveçli bir perküsyon topluluğu olan Kroumata tarafından yapılan kayıt ile 2000'lerde Red Fish Blue Fish isimli bir topluluğun yaptığı kayıtlar. Stream servislerinde bu ikinci kayıttan bölümler bulabilmek mümkün. Kaydın tam ismi ise "Xenakis Edition no:7 Percussion Works" Arzu ederseniz aşağıda dinleyebilirsiniz.
Ben Kroumata kaydını daha çok seviyorum. Bir şekilde edinirseniz kaydı pek başarılı olmasa da, tavsiye ederim. Kısaca bilgi vermek gerekirse, Kroumata, 1978'de Stockholm'de kurulmuş bir İsveç perküsyon topluluğu. İsimini vurmalı çalgılar için eski bir Yunanca kelimeden türemiştir. Topluluktaki müzisyenlerin her biri önemli orkestralarda görev yapmakta. Bunun yanında çok sayıda albümleri de olduğunu söyleyelim. Hatta 1983 yılında İsveç'te üretilen ilk CD albüm, bu topluluğa aittir.
Kroumata topluluğu, Sofya Gubaidulina -ki ilerleyen zamanlarda kapsamlı şekilde yer vereceğiz Mecmua'da- Yoshihisa Taïra, Iannis Xenakis, Sven-David Sandström, Rolf Wallin, Hanna Hartman, Giovanni Verrando, Anders Eliasson, Britta Byström, Henrik Strindberg, Askell Masson, Georg Katzer, Mats Larsson gibi bestecilerin 200'den fazla eserini çaldı ve kaydetti.
(1) Conselho Nacional de Desenvolvimento Cientítico e Tecnológico yani Brezilya Ulusal Bilimsel ve Teknolojik Kalkınma Konseyi tarafından üretilmiş Sixxen fotoğrafı
Yorumlar
Yorum Gönder