Ferit Odman, Dameronia With Strings albümünü yayınladığı zaman ilk kez tamamen analog kayıt teknikleri ile kaydedilmiş olması bizi heyecanlandırmıştı. Ancak asıl güzel olan şey albümün de bir ruhunun olmasıydı. Kaydı çok çok iyi olup, laboratuvar ortamında kaydedilmiş albümler gibi soğuk ve insanın içini sıkan bir albüm değildi. Zaten bu yüzden dünyanın dört bir tarafında ilgi gördü ve bir çok yabancı yayında övgü aldı. Bende albümün geniş bir incelemesini burada yayınlamıştım.
Albümün üzerinden çok uzun zaman geçmemesine rağmen hala "Dameronia With Strings" ile alakalı güzel gelişmeler yaşanıyor. Albüm yakın zamanda XRCD24 formatında yeniden yayınlandı. Bir çok okuyucumuzun bu formatın ne olduğunu merak edeceğine eminim. Çünkü bu format odyofiler açısından gayet bilindik olsa da, geniş kitlelerin tanıdığı bir format değil.
XRCD eXtended Resolution Compact Disc yani genişletilmiş çözünürlürlüğe sahip CD, Victor Company of Japan veya kısaca JVC tarafından geliştirilmiş bir format. Bu format aynı zamanda standart bir CD üretiminde de kullanılabiliyor ve geçmişi 90'lı yılların ortasına dayanıyor. XRCD'nin geniş kitlelere ulaşamamasının tek bir sebebi var, o da maliyet. Standart bir CD'ye göre hazırlanam ve üretim maliyetleri çok yüksek olduğundan standart bir CD'nin iki hatta üç katı fiyatlara satılıyor XRCD'ler. Hal böyle olunca geniş müziksever kitlelerinin ilgisini çekmiyor.
XRCD'ler aslında standart bir CD'den farklı değiller ve standart CD çalarlar tarafından çalınabiliyorlar. Ancak mastering ve üretim süreçleri tamamen farklı. Bir kayıt analog olarak yapıldıysa -ki Dameronia With Strings öyle- JVC'nin geliştirdiği K2 kodu verilen yüksek çözünürlüklü cihazlar ile analog'tan dijital çevrim işlemi yapılıyor. Kaydın yapısına göre 20 veya 24Bit işleyebilen bu cihazlar evlerimizde kullandığımız DAC'ların aslında tam tersi şekilde işliyorlar.
İşlenen kayıt JVC'nin Yokohama'daki üretim tesislerine gönderiliyor. Bu fabrikadaki özel ekipman ile jitter gürültüsü azaltılıyor. Bu işlemin hemen ardından yine K2 teknolojisini kullanan özel ekipman ile 16Bit seviyesine yani standart bir CD'nin çözünürlüğüne indiriliyor. Bu işlemin hemen ardından CD'lerin üretiminde kullanılacak kalıp, özel bir cam üzerine basılıyor. Burada kullanılan tüm ekipman çok özel olmak durumunda sebebi ise cam plaka üzerindeki tüm çukurlar ve lazer yollarının optimal yapıda olması. Böylelikle basılan CD'ler okunurken cihazınızın gönderdiği lazer tam olması gereken açıda veriyi okuyup, aynı hassaslıkta geriye dönüyor. Bu işlemler XRCD üretiminin temelini oluşturuyor.
Zaman içerisinde teknolojide yaşanan gelişmeler sayesinde ilk önce ortaya XRCD2 çıkıyor. İlk XRCD formatının üretiminde kullanılan diskler daha gelişmiş manyetik-optik diskler ile değiştirildiğinde yeni nesil baskılar XRCD2 olarak isimlendirilmiş. Ferit Odman'ın Dameronia With Strings albümü ise XRCD24 formatında yayınlandı. Bu format ise teknolojinin en gelişmiş ve güncel versiyonu. Yukarıda bahsettiğim müzik sinyalinin işlenmesi sırasında 20Bit yerine 24Bit analog dijital çeviriciler kullanılıyor. Tüm bu gelişmelerin yanında değişmeyen tek şey hala standart CD çalarları kullanabilmemiz.
Peki, gerçekten bu format başarılı mı? Evet geçmişten bugüne CD dünyasının bu egzotik üyeleri üst sınıf sistemlerde farkını gösteriyor. Standart bir CD çalarda bile farkı çok rahatlıkla duyabiliyorsunuz ancak sistem üst sınıfa doğru yaklaştıkça işlerin rengi de tabii ki değişiyor.
İsterseniz yazıyı bitirmeden önce kısaca bir albümü de özetleyelim;
Ferit Odman yeni albümünde en sevdiğim besteci dediği Tadd Dameron'dan bir seçkiye yer vermiş. 1910'lu yıllarda doğan Dameron, bir çok caz müzik tarihçisine göre "bop" hareketinin içerisinde romantik akımın temsilcisi hatta lideridir. Dameron'un dönemi bebop arkasından swing ve hard bop tarzlarının ortaya çıktığı dönemler. Aslında cazın altın dönemi sayılan bu dönemler Dameron çok sayıda aranjman yapmış. Count Basie, Artie Shaw, Jimmie Lunceford, Billy Eckstine ilk akla gelenler ki, o dönemi hayal edin dönem büyük orkestraların dönemi. 1940'larda savaşın öncesinde ve sonrasında özellikle Gillespie büyük orkestraları için aranjmanlar yapan Dameron kendi albümlerini de yapmış. 1948 yılında Fats Navarro ile "The Dameron Band" kaydı yayınlanan Dameron ilerleyen yıllarda az ancak öz sayıda kayıt yapmıştır. Ancak izlerini dönemin tüm önemli albümlerinde bulabilmek mümkündür.
Ferit Odman, albüm için bir dörtlüyü müziğin kalbine yerleştirmiş. Trompette Terell Stafford, piyanoda Danny Grissett ve basta Peter Washington ile dönemin müziğine oldukça hakim dörtlüsünü oluşturduktan sonra ortaya çıkan aranjmanları yaylılar ile desteklemiş. Özellikle Peter Washington diğer iki Ferit Odman albümünde de hatırlıyor olabilirsiniz. Aynı şekilde Terell Stafford'u da bir önceki albümden hatırlıyor olabilirsiniz. Ancak bu albümde ikilinin performansı çok daha üst düzey. Özellikle trompette Terell Stafford'un albümde harikalar yarattığını düşünüyorum. Tanımadığım bir müzisyen olan Danny Grissett albümdeki performansıyla bence albümlerine ayrıntılı şekilde göz atılmayı hak ediyor.
Albüm yayınladığında zaten çok özenli bir kayda sahip olması ile büyük ilgi görmüştü ancak XRCD24 formatı ile belki Türkiye'de değil ama bu formatın popüler olduğu Amerika ve Japonya başta olmak üzere Uzakdoğu'da da Ferit Odman'a yeni kapılar açacaktır. XRCD24 formatındaki albüm ülkemize de kısıtlı bir miktar ithal edildi. Arzu ederseniz buradan satın alabilirsiniz.
Keyifli müziğin yanında ilerleyen günler ve aylarda Stereo Mecmuası cihaz testlerinde plak ve XRCD24 versiyonlarının kıyaslanmasını bol bol görebileceksiniz.
Yorumlar
Yorum Gönder