Eric Dolphy - Out To Lunch!

Eric Allan Dolphy Jr. veya sahnelerde kullandığı ismi ile Eric Dolphy (1928 – 1964) Amerikalı caz alto saksafoncu, flütçü ve bas klarnetçi belki de multi enstrümanist demek daha doğru olacaktır. Eric Dolphy, Panamalı göçmen bir ailenin çocuğu olarak Los Angeles kentinde doğdu. Daha altı yaşındayken klarnet çalmaya başladı. Daha bir ay geçmeden okulun orkestrasına katılır ve burada çalmaya başlar. İlerleyen yıllarda obua çalmayı da öğrenir. Söylenenlere göre obua konusundaki hakimiyeti de çok iyi iken, kariyeri boyunca herhangi bir kaydında obua çalmamıştır. Evde özellikle Fats Waller, Duke Ellington ve Coleman Hawkins dinler ve zaman içerisinde ana enstrüman olarak saksafon ve flüt üzerine yoğunlaşma kararı alır.


Babası, Eric Dolphy'nin müziğe olan merakını elindeki imkanlarla desteklemeye çalışır ve onun için evlerinin arka bahçesinde bir stüdyo kurar. Eric Dolphy arkadaşları ile müzik yapmak için bu iknaı bol bol kullanır ve ilerleyen zamanlarda Clifford Brown gibi isimlerle burada kayıtlar yapar.

Eğitimine devam ederken Gerald Wilson ve Roy Porter orkestralarında kendisine yer bulur. Her iki müzisyende dönemi için tanınan isimlerdir ve Eric Dolphy bu dönemlerde çok şey öğrenir. Eğitimine devam ederken aynı zmanada okul orkestrasının şefliğini de yapmaya başlar. Bu dönemlerdeki kayıtlarda bariton saksafon, alto saksofon, klarnet ve flüt çalar  Eric Dolphy'nin el atmadığı üflemeli çalgı yok gibidir.

Eric Dolphy'nin kariyerindeki ilk önemli basamak Chico Hamilton'ın küçük formasyonlarında kendisine yer bulması ile başlar.  1950'lerin sonlarında bu topluluk kendisine iyi bir dinleyici kitlesi edinir ve bu sayede uzun turnelere çıkarlar. Bu sürecin sonunda Eric Dolphy New York kentine taşınır. 1958 yılında Chico Hamilton'ın topluluklarında ilk kez bir filmde flüt çalarken görülür. Kayıt Newport Jazz Festivali sırasında yapılmıştır.

Eric Dolphy'nin  New York macerasında Charles Mingus ile tanışır. Mingus kısa bir süre içerisinde Eric Dolphy'i kendi gruplarında işe alır. 1960'ların başlarındaki Mingus albümlerinde kendisine yer bulur. Mingus onun için her zaman övgü dolu sözler söylemiş ve tam anlamı ile bir müzisyen tanımını yapmıştır.

1960'ların başlarında farklı plak şirketleri için kendi kayıtlarını da yapar. 1961 yılında Mingus orkestrasından ayrılarak Avrupa'ya gider. Farklı kentlerde çalar ancak 1963 yılında Mingus onu yeni albümler için geri ister ve "Mingus Mingus Mingus Mingus Mingus" albümünde boy gösterir. İlerleyen dönemlerde irtibatları kesilmez be farklı albüm ve turnelerde Mingus ile çalmaya devam eder...

Yine 1960'larda  Eric Dolphy, John Coltrane ile de uzun soluklu çalışır. Aslında birlikte çalmadan çok önce tanışan ikili Coltrane'in israrları sonucu beraber çalmaya karar verir. Bu dönemlerde Coltrane özellikle Miles Davis ile çalışmalarının ardından iyice tanınmıştı ancak müzikal yolculuğu onu farklı bir yere götürmeye başlamış ve dönemin eleştirmenlerinin deyimi ile hard bop'tan uzaklaşarak bambaşka yerlere doğru yelken açmıştı. Eric Dolby, bu durumu heyecanla karşılar ve birlikte Village Vanguard ve Africa/Brass session'ları gibi kayıtlara imza atarlar. Dönemin caz eleştirmenlerinin bir çoğu  bu albümleri yerin dibine sokar ancak kıymetleri ilerleyen yıllarda anlaşılacaktır.

Bu yıllarda 23 yaşında vefat eden trompetçi Booker Little ile de verimli çalışmalar yapar. Kısa yaşamında oldukça ilginç albümlere imza atan Booker Little haricinde George Russell, Oliver Nelson ve Ornette Coleman gibi bir çok isimle 1960'ların başında kayıtlar yapar. Bu kayıtların bir kısmı caz müzik tarihinin önemli albümlerinden olmuştur.

1960 başlarında Eric Dolphy,  Prestige plak firması ile bir anlaşma yapar. Anlaşmanın ilk meyveleri "Outward Bound" ve "Out There" olur. Her iki albüm hard bop tarzına yakın tarzdadır. Kendi albümlerinin yanında Coleman Hawkins ve  Sonny Rollins gibi diğer Prestige ailesi müzisyenlerinin kayıtlarında da yer alır. Prestige ile anlaşmasının ardından ilk yıllar başarılı turneler, farklı müzisyenler ile çalışmalar ve harika performanslar ile dolu dolu geçer. Dönemin neredeyse tüm kalburüstü müzisyenleri ile çalma fırsatı bulur.

1964 yılına gelindiğinde Eric Dolphy, Blue Note Records ile bir anlaşma imzalar. Bu anlaşmanın akabinde ortaya çıkan albüm "Out to Lunch!" olacaktır. Albümün şarkı listesi şu şekildedir;

A Yüzü
1."Hat and Beard" – 8:24
2. "Something Sweet, Something Tender" – 6:02
3. "Gazzelloni" – 7:22
B Yüzü
1."Out to Lunch" – 12:06
2. "Straight Up and Down" – 8:19

Albümde Eric Dolphy üç farklı enstrüman çalar Bas klarnet, flüt ve alto saksafon. Dolphy'e Freddie Hubbard trompet, Bobby Hutcherson  vibrafon, Richard Davis bas ve Tony Williams davul ile eşlik eder.

Albüm öncesinde Eric Dolphy, tüm besteleri yapar ve kafasında albümün genel formunu oluşturur. Açılış parçası bolca etkilendiği Thelonious Monk'a adanmıştır. şarkıda oldukça iddialı bir davul - vibrafon birlikteliği hemen dikkat çeker. "Gazzelloni" ise klasik flütçü Severino Gazzelloni'ye atfedilmiştir. Albümün en geleneksel yapıdaki hatta bop temelli şarkısıdır. Bu şarkının tam aksine B yüzünde ise Dolby'nin alto saksafona hakimiyetini gözler önüne seren  ve döneminin oldukça ilerisinde yapısı ile dikkat çeken 2 şarkı bulunur.

Albümün bu denli önemli olmasının belki de en önemli sebebi, Eric Dolphy'nin zincirlerini kırıp gerçekten yenilikçi bir yapı kullanması, müzisyenlerin enstrümanlarına hakimiyetleri sayesinde albümün dönemin avant-garde caz örnekleri açısından bambaşka bir noktaya oturur. Birçok caz tarihçisi albüme özgür caz tarihinin en önemli albümleri listelerinde yer verirler. Bu arada albümün yayınlanmasından kısa bir süre sonra Eric Dolphy bir şeker koması sonucunda vefat eder.

Albüm 1964 yılında Blue Note plak şirketi tarafından hem stereo hemde mono formatlarında yayınlanır. 1970'ler boyunca da albüm basılmaya devam eder. 90'ların başında Blue Note etiketi ile ilk özel baskı 180Gr olarak basılır. Albümün en özel baskılarından bir tanesi Music Matters tarafından basılan 180Gr'lık 2 adet 45 devirlik plaktan oluşan setidir. Orijinal Rudy Van Gelder bantlarından yapılan özel bir çalışmanın akabinde ortaya çıkan bu set daha uygun fiyatlı 180Gr'lık 33 devirlik plak olarak da satışa sunulmuştur. En uygun fiyatlı plak baskısı ise 1999 remaster çalışmasını temel alan Bluenote baskısıdır ki, bu baskının oldukça iyi olduğunu ekleyeyim.