Urna Chahar-Tungchi

Merhabalar ,

Dost Rüzgarların ikinci konuğu sesi ve müziğinin duruluğuna hayran olduğum Urna Chahar-Tugchi veya kısaca Urna olacak .
Çin kontrolünde bulunan İç Moğolistanın Ordos bölgesinde doğan Urna’nın çocukluğu, koyun sürülerinin peşinde yüksek platolarda geçmiş. Ordos bölgesi denizden oldukça uzak olmasına rağmen ilginç bir tanımla , “Şarkıların Denizi” betimlemesi ile anılmakta . Belki de dinler dinlemez Urna’nın yüreğinden çıktığına inanacağınız müziğin kaynağı Ordos’un müzik dolu rüzgarlarıdır , kimbilir .. Urna’nın doğayla süren bu keyifli birlikteliği İç Moğolistan’daki çocukların okul yaşı olan 10 yaşına kadar sürmüş. Sonra kendi deyimiyle ailesinin ondan okula gitmesini beklemesi üzerine , atına atladığı gibi diğer Moğol çocuklarına eğitim vermekle sorumlu olan ailenin yanına gidip kendini tanıtarak Moğol alfabesini öğrenmeye başlamış ....

Daha sonraları orta öğrenimine devam etmek için İç Moğolistanın başkenti Hohhot’a giden Urna mesafenin uzaklığı nedeniyle ailesini ancak 2-3 haftada bir görebilmeye başlamış. Hohhot’ta bulunduğu dönemde Şangay Konservatuarından gelen bir profesörün sayesinde Urna bir nevi Çin santuru olan Yanggin çalma konusundaki yeteneğini keşfeder.

18 yaşına geldiğinde ise hayatında hiç binmediği trene atlayıp , hiç Çince bilmediği halde Şangay konservatuarına giderek yanggin eğitimi almak için başvurur. 10 yaşında atına atlayıp okula giden bir çocuğun 18 yaşına geldiğinde böyle bir karar alması son derece normal olsa gerek ...

Urna’nın sesini keşfetmesi ise ilginç bir rastlantıya dayanıyor.
Daha önceleri sadece dostlarının yanında şarkı söyleyen Urna , Şangay Konservatuarında bir nevi çin santuru olan Yanggin eğitimi görüp mezun olduktan sonra ülkesine döner ve bir süre Hohhot ta bulunan İç Moğolistan orkestrasında Yanggin çalar. Ancak Hohhot’ta fazla bir olanak bulamayan Urna Pekin’e gidip şansını orada denemeye karar verir.

Orada Asya müzikleri araştırmacısı ve Zither uzmanı Robert Zollitsch ile tanışır. O güne kadar sadece dostlarının yanında şarkı söyleyen Urna, Zollitsch’in grubu ile bir çalışma anında şarkı söylemek istediğini belirtir ve o andan itibaren hayatı değişir.

Urna’nın müziği konusunda yorum yapmak oldukça zor, zira standart kalıplara pek uymayan bir müzik yapıyor. Müziğinin temelini ailesinden öğrendiği geleneksel şarkılar ve çocukluğunun geçtiği Ordos bölgesinin etkisi oluşturduysa da şarkılarına yeni ritmler , yeni vokal teknikleri ve farklı müzikal yapılar eklemeyi çok seviyor. Bunun yanı sıra farklı ülkeler ve geleneklerden gelen müzisyenler ile de ortak çalışmalar yapmayı da çok seven Urna 1994 yılından itibaren 5 albüm yapmış. Bunlar sırasıyla Crossing (1994) , Tal Nutag (1995) , Hödööd (1999) , Jamar (2001) ve Amilal (2005)

Urna tüm albümlerinde farklı kültürlerden gelen bir çok sanatçı ile çalışmış , bunlara örnek olarak Hindistandan perküsyon ustası Ramesh Shotham, Orta Asya’dan Muhammud Reza ve Saam Schlamminger , Çin’den bir önceki yazımızda da bahsettiğimiz Sheng adlı enstrümanın usta yorumcusu Wu Wei ve Macar violinist Zoltan Lantos’u sayabiliriz.

Son albümü olan Amilal’da ise Zoltan Lantos ile birlikte İran’dan Djamchid Chemirani (zarb) ve Keyvan Chemirani ile (Zarb , daf , udu) çalışmış.

Bilgi notu olarak eklemek gerekirse ; Zarb’ın bir diğer adı Tonbak ve bizim dümbelek , darbuka enstrümanımıza oldukça yakın . Daf ise daha çok zikir ayinlerinde karşımıza çıkan geniş tef , udu ise testi formunda , şişkin kısmının hemen hemen ortasında bir deliği bulunan bir enstrüman .

Bugün artık müzikal yolculuğuna çıkmasına neden olan Yanggin’ini hiç çalmayan sadece vokal yapan Urna’nın albümlerine daha detaylı bir göz atmak istersek en yeniden eskiye doğru sırasıyla aşağıda yer alıyor.

Dünya müziğinin bu yeni divası 2004 yılında yapılmak istenen ancak ne yazık ki daha sonra iptal edilen Atlas Festivalinin “Kadın Sesler”bölümünde fado’nun en başarılı seslerinden biri olan Mafalda Arnauth ve ülkemizden Aynur Doğan ile katılmak üzere yer almıştı. Ancak festivalin iptali bu muhteşem sesin Türkiye’de o dönemde duyulmasını engelledi .
Sesi bir fırtınanın yüceliğinden ninni söyleyen bir annenin şefkatine kadar uzanan Urna’nın tüm albümlerini , ama özellikle Amilal ( Yaşam) ‘ı dinlemenizi salık veririz .

Bu yazımızda da sizlere gerçek denizlerden değil “şarkıların denizi” Ordos'tan seslendik ... Bir gayret denizlere ulaşmak üzereyiz ..... Bu seferlik de bu kadar olsun

Urna (vocal)
Djamchid Chemirani (Zarb)
Zoltan Lantos (Violin)
Keyvan Chemirani (Zarb, Daf, Udu)

Amilal
1. Buuvei (Lullaby)
2. Yisun Dalaiin Hövöönd (By the Coasts of Nine Oceans)
3. Haram gui (Feeling Generous)
4. Taivshiral (Ease)
5. Shirdegiin Chaidam
6. Hureng Mori Min (My Brown Horse)
7. Sanaalijal (Memory)
8. Bayarmangnaiin Shili (The Hill of Bayarmangnaiin)
9. Beleg (The Gift)
10. Gurvan Saihan Heer (Three Gorgeous Browns)
11. Hödlöl (Movements)
12. Amilal (Life)
13. Tenggeriin Shivuu (Heavenly Bird) - Live

Urna Chahar-Tugchi (vocal)
Robert Zollitsch (zither, throat-singing)
Burintegus (morinkhur)
Ramesh Shotham (percussion)

Jamar
1. Temeen yawudal
2. Arwan tawtai
3. Ordosiin hawur
4. Jamar
5. Ejin bogdiin hoyor jagal
6. Nagai eji bida hoyuulaan
7. Gajariin Oron
8. Tenggeriin Oron
9. Baruun Nomundalai
10. Banchan sömö

Urna Chahar-Tugchi (vocal)
Robert Zollitsch (zither, vocal, perc.)
Wu Wei (sheng)
Sebastian Hilken (cello, frame drum)

Hödööd
1. Hödööd
2. Sangjidorji
3. Uran tangnai
4. Taliin juud
5. Chagaan saaral mori
6. Chiwgaiin shili
7. Bayan hanggai
8. Naiman hun arslan
9. Arwan hoyor jil
10. Öör yörtönch
11. Silaihuar

Urna Chahar-Tugchi (vocal)
Robert Zollitsch (zither)
Oliver Kälberer (guitar, mandolin)
Gertrud Rudhart (viola)

Tal Nutag

1. Yanzagan zootoi saaral mori
2. Jaran hailaas
3. Improvisation I
4. Dünjidmaa
5. Beijing lam
6. Öndör uul
7. Improvisation II
8. Jigder nana
9. Hödöö
10. Zandan hüren
11. Siilenhuar
12. Nomundalai
13. Improvisation III

Urna Chahar-Tugchi (vocal)
Robert Zollitsch (zither)
Wu Wei (sheng)
Cao Xiaohong (yangqin)
Dino Dornis (guitar)
Wang Wei (percussion)

Crossing

1. Crossing
2. Jaran Hailaas
3. Desert dream
4. Scharlig
5. Dragon wings
6. To Oliver
7. Blue Phoenix
8. Grassland

Aydın Eroğlu