Sly and The Family Stone – Stand!

Sly and The Family Stone – Stand! (1969)

Gerçek adı Sylvester Stewart olan 1943 Denton, Texas doğumlu Sly Stone kardeşi Freddie ile birlikte Sly and The Family Stone grubunun temellerini atarken adını müzik tarihine altın harflerle yazdıracağını tahmin edebilir miydi acaba? Elbette ki Sly Stone’un siyahi müziğe katkısı su götürmez bir gerçektir, ancak grubun tanıtım yüzü olma konusunda ne kadar başarı sağladı, kariyerini daha iyi yönetebilir miydi gibi konular tartışılır. Ancak bir gerçek var ki 70’li yılların başından itibaren “reklamın iyisi kötüsü olmaz” sözünü haklı çıkarcasına (grubun dağılmasına kadar) müzikle olduğu kadar uyuşturucu sevdasıyla da her daim gündemde kalan karizmatik Stone, ilgi çekici kıyafetleri ve sivri söylemleriyle renkli kişiliğini hep korumasını bildi.


Sly and The Family Stone kimlerden oluşuyor?
Orijinal kuruluş kadrosunda 3 Stone kardeş olmak üzere şu müzisyenler yer alıyor: Sly Stone (vokal, org), Rose Stone (vokal, keyboard), Freddie Stone (vokal, gitar),  Larry Graham (basgitar), Gregg Errico (davul), Jerry Martini (saksafon) ve Cynthia Robinson (vokal, trompet). Bunun yanı sıra zaman zaman Little Sister (Vet Stone, Mary McCreary, Elva Mouton) adlı geri vokal grubunun desteğine de başvurulmuş.

Gruba özgü sound nasıl meydana geldi?
Sly Stone, kariyerinin başlarında yapımcı ve sanatçı olarak hem siyah hem de beyaz müzisyenlerle çalışarak edindiği bu tecrübesini bir potada eriterek farklı soundlar yaratmayı başarmış. İşte bu nedenle Sly and The Family Stone’un istisnai soundu sanatçının emekleme döneminde evrildi denebilir. Grubun müziğine; Funk öncesi James Brown tarzı, Motown, Stax ve Jimi Hendrixvari saykodelik rock müziği de dahil olmak üzere pek çok tarz, etki ve kültürün buluşma noktası diyebiliriz.

1966 senesinin sonunda San Francisco’da kurulan Sly and The Family Stone’da her açıdan çeşitlilik ve çok yönlülük hakimdi. Üyelerinin kadın ve erkeklerden oluşması zamanın şartlarında nadir sayılırdı, ancak grubun beyaz ve siyah ırktan müzisyenleri bir araya getirmiş olması ondan da nadir rastlanan bir durumdu. Son olarak bahsini ettiğim “çoklu ırk” meselesi her iki tarafın radikallerini rahatsız etmiş, büyük atışma ve tehditlere dahi yol açmıştı. Ancak bunlara ilk zamanlarda kulak asmayıp müziği ön planda tutan grup bu geniş yelpazeyi kullanmasını iyi bilmiş, özgün bir soundla birlikte dahiyane bir vokal tekniği geliştirmişti. Burada günümüzde dahi pek rastlanmayan 4 ana vokalisti (Cynthia Robinson'la bazen 5) barındıran bir gruptan bahsediyoruz. Sly Stone, Freddie Stone, Larry Graham ve Rose Stone bazen tek başına, bazen birlikte, bazen de şarkıları mısra mısra ayrı seslendirerek vokal işleyiş ve metotlarına yeni bir boyut kazandırmıştı. Ama yenilikler bununla da bitmemiş, grubun vokalistleri aynı zamanda çok yönlü müzisyenlikleriyle gruba gözle görülür, kulakla duyulur bir katma değer sağlamış, yaptıkları işin kalitesini katbekat artırmıştı.

“Stand!”
San Francisco’nun Pacific High kayıt stüdyolarında 3 Mayıs 1969’da kaydı gerçekleşip grubun 4.albümü olma özelliğini taşıyan “Stand!” farkını “kaliteli müzik” şeklinde ortaya koyuyor. Müzik tarihine mal olmuş bu tarz “özel” albümleri kaliteli kılan sadece ticari yönleri, rakamsal değerleri veya müzik listelerine yansıma başarıları değil kuşkusuz. Bunların ötesini bakmak gerekiyor. Bu noktada “Stand!" albümünü sıradanlıktan çıkarıp bir üst lige taşıyan bazı etkenlere dikkati çekmekte fayda var açıkçası. Dönem itibarıyla bolca cereyan eden toplumsal olayların şarkı sözlerine yansıtılma ve müzikle yoğrulma becerisi, vokoder ve wah-wah gitar kullanımı, bol distortionlu bas kullanımı, saykodelik tarzın soul ve funk'la harmanlanması ve üstte bahsettiğim dörtlü ana vokal zenginliği albümü özel kılan çok etkin bir kaç özellik olmuştur.

Tüm söz ve müziklerin Sly Stone’a ait olduğu “Stand!”de ağırlıklı olarak insanlar arasındaki barış, sevgi ve anlayış konuları işleniyor. Ayrıca önyargı karşıtı söylemlere, siyah ve beyaz ırkın toplumda birlikte yaşama hakkı gibi konulara da temas ediliyor.

Bazı parçalarda anlatılmak istenenlere de kısaca değinelim. Açılış parçası “Stand"de hayatta engellerin üstesinden gelmemiz ve haklarımızı savunmamız gerektiğine ilişkin mesajlar bulunuyor. "I Want to Take You Higher" saykodelic soul klasmanında türünün kesinlikle en iyilerinden birisi olduğunu düşünüyorum. Grubun Woodstock performansında da göz dolduran bu enerjik parça "high"olanlara, yani uyuşturucu nedeniyle "uçmuş" olanlara hitap ediyor. Kuşkusuz ki uçmuş olanları biraz daha uçurma niyeti güdülüyor :). "Sex Machine" 14 dakikaya yakın süresiyle B yüzünün tamamına yakınını kaplıyor. Enstrümantal bir parça olan "Sex Machine" bol vokoder ve wah-wah'lı saykodelik bir parça olmaktan öteye gidemiyor.

Orijinal plak formatında 8 parça bulunuyor. Bu 8 parçadan 5’inin bir sene sonra çıkacak olan “Greatest Hits” derlemesine seçilmiş olması bu albüme verilen haklı değerin bir başka göstergesi olsa gerek. Bu albümden "Everyday People" adlı parçanın detaylı incelemesi aşağıdadır.

"Everyday People" (single 1968)
"Stand" albümünden 6 ay önce yayımlanan ilk single çalışması "Everyday People" grubun ABD müzik listelerinde bir numaraya çıkmayı başaran ilk şarkısıdır. İşin bir diğer ilginç yanı da Billboard'da hem siyahi (Soul listelerinde), hem de beyaz (Hot 100) listede zirveye çıkmasıdır. Farklı ırklar ve sosyal gruplar arasında müzik yoluyla barış ve eşitliğin sağlanması üzerine kurgulanmış olan parça amacına ulaşır ve bir nebze de olsun toplumsal barışa hizmet eder. Bu parçada Sly Stone, Rose Stone ve Cynthia Robinson beraber vokal yaparlar.

90’lı yıllarda faaliyet gösteren ABD kökenli hip-hop/rap grubu Arrested Development versiyonunu da bu vesileyle anmış olalım. Grup "Everyday People" şarkısını coverlayıp “People Everyday” olarak müzik piyasasına sunar, 1992 yılında her iki kıtada da (ABD/Avrupa) müthiş başarılar elde eder. “People Everyday”i izlemek için burayı tıklayın.


Plak formatı
Koleksiyonumda albümün 1986 yılı baskısı, açılır kapaklı plak formatı bulunuyor. Fotoğrafı aşağıdadır. Meraklısı için discogs kaydı da şuradadır. --> Stand LP

Tracklist

A Yüzü
"Stand!" – 3:08
"Don't Call Me Nigger, Whitey" – 5:58
"I Want to Take You Higher" – 5:22
"Somebody's Watching You" – 3:20
"Sing a Simple Song" – 3:56
B Yüzü
"Everyday People" – 2:21
"Sex Machine" – 13:45
"You Can Make It If You Try" – 3:37

2007 yılında tekrar basılan CD’deki bonus parçalar şunlardır:
"Stand!" (mono single versiyonu)
"I Want to Take You Higher" (mono single versiyonu)
"You Can Make It If You Try" (mono single versiyonu)
"Soul Clappin' II" (daha önce yayınlanmamış)
"My Brain (Zig-Zag)" (daha önce yayınlanmamış enstrümantal)

Albümde katkısı olanlar:
Sly Stone (vokal, org, gitar, basgitar, piyano, keyboard, armonika)
Freddie Stone (vokal, gitar)
Rose Stone (vokal, keyboard)
Larry Graham (vokal, basgitar)
Gregg Errico (davul)
Jerry Martini (saksafon)
Cynthia Robinson (vokal, trompet)
Little Sister grubu: Vet Stone, Mary McCreary, Elva Mouton (geri vokal)

Son olarak grubu müzik tarihinde eşsiz, “Stand!” albümünü de ölümsüz kılan iki onur ödülünden bahsedelim;

1. Sly and The Family Stone müzik endüstrisine yaptığı önemli katkılarından dolayı 1993 yılında Rock and Roll Hall of Fame’e kabul edilir. Kariyerine nokta koymuş olan gruba uygun görülen bu saygın ödülün tanıtıldığı sayfaya buradan ulaşabilirsiniz.

2. 2015 yılında, “Stand!” albümü dünyanın en büyük ve en önemli kütüphanelerinden biri olan ABD Kongre Kütüphanesi tarafından "kültürel, tarihsel veya estetik açıdan önemli" sayılıp “Ulusal Müzik Kaydı” kabul edilerek bu özel kütüphanenin envanterine dahil edilir.

1969 tarihli Woodstock Festivali ve özel Stand!/Woodstock Box-Seti
Sly and The Family Stone “Stand!”in yayınlanmasından 3 ay sonra Bethel, New York'ta 15–18 Ağustos 1969 tarihleri arasında organize edilen 4 günlük Woodstock Festivali’ne katılır. 400.000’e yakın seyirci ve dinleyici önünde unutulmaz bir şov sunup ününe ün katar. 17 Ağustos’un ilk saatlerinde (gece 03.30) sahneye çıkan grup 50 dakikalık performansında ağırlıklı olarak “Stand” albümündeki parçaları icra eder. Özellikle grubun “I Want to Take You Higher” parçasında sergilediği performans ve seyirciyle olan etkileşimi konusunda bugün bile hala yazılıp çizilmektedir. Bu performansı izlemek için buradaki linki tıklayın. Mutlaka tıklayın derim!

Sly and The Family Stone’un Woodstock performansına değinmemin asıl nedeni “Stand!” ile ilişkili olan durumu. “Stand!” albümünün CD’sini aldığımda aynı zamanda grubun komple Woodstock performansına da erişeceğimi düşünemezdim. Ancak Sony Müzik 2009 yılında ön ayak olduğu bir prodüksiyonla festivale katılmış olup 1969 yılında albüm çıkaran sanatçılara (Santana, Janis Joplin, Sly and the Family Stone, Jefferson Airplane ve Johnny Winter) özel bir box-set hazırladığını açıklar. Sınırlı sayıda üretilmiş olan bu 2 CD’lik box-sette; 1) Sanatçı(ların) 1969 yılında çıkan albümü, 2) Woodstock performansı bulunuyor. Tek taşta iki kuş işte buna denir!

Sly and The Family Stone box-set’ine ait daha detaylı bilgiye buradan, 10 CD’lik komple Woodstock box-set serisiyle ilgili bilgiye ise şuradan ulaşabilirsiniz.

Not: Erişmenin bir hayli zor olduğu Sly and The Family Stone performansı (kısa bir Medley hariç) ne Mayıs 1970’de yayımlanan 3 plaklık “Woodstock: Music from the Original Soundtrack and More”da, ne de Temmuz 1971’de piyasaya sürülen “Woodstock 2” de bulunuyor.

Sonuç olarak Sly Stone ve grubu faal oldukları dönemde siyahi müziğe yadsınamayacak ölçüde bir katkı sağladı. 1967’de müziğe merhaba diyen topluluk 1975’te (resmi olmasa da) dağılmış olmasına rağmen 1983 yılına kadar aralıklarla ve kadro değişiklikleriyle müzik yapmaya devam etti. Sly Stone'un bitmek bilmeyen uyuşturucu sorunu solo kariyeri boyunca da peşini bırakmayıp 70'li yılların ortasından itibaren kendisinin ve grubunun sonunu hazırladı. 73 yaşındaki sanatçı günümüzde zaman zaman özel tören ve davetlerde görünse de tutarsız davranışları nedeniyle sanat camiasında "istenmeyen adam" ilan edildi.

1970’den bu yana ABD çapında ülkenin müzik nabzını tutan müzik eleştirmeni / yazar Joel Selvin, Sly Stone ve grubu Sly and The Family Stone'un Afroamerikan müziğindeki önemini vurgulamak adına kullandığı ifadeyle yazımı bitiriyorum.

Şöyle der;

“İki tip siyahi müzik vardır: Sly Stone öncesi yapılan siyahi müzik, Sly Stone sonrası siyahi müzik” Joel Selvin (Müzik Yazarı)

Spotify (2007 CD versiyonu)

R&B, Soul ve Funk dolu günler diliyorum.

Sevgiler,
Aykut Öğer