Albert Ayler (1936-1970) Ohio Amerika'da dünyaya geldi. Babası yarı profesyonel bir müzisyendi ve saksafon ile akalı ilk eğitimlerini babasından aldı. Babası ile beraber kiliselerde birlikte müzik çalıp, birlikte müzik dinlemeye başlarlar. O dönemler caz müziğin swing dönemiydi ve yavaş yavaş bop albümleri ortaya çıkıyordu. Albert Ayler kilisede müzik çalmasının hem müziğine hemde yaşamına çok fazla etkisi olduğundan bahseder ve müziğin ruh halini yansıtmak için bir araç olduğunu düşünür. Swing tarzı ve kilise müziği, Ayler'in enstrüman çalma tarzını da derinden etkilemiştir. Gospel müziği icra eden saksafoncular gibi geniş vibratolu bir çalış tarzına sahip olmuştur.
Eğitimine müzik alanında devam etmeyen Ayler, 18 yaşında caz saksafoncusu Benny Miller'in öğrencisi olur. Okulda ayrıca obua çalmayı öğrenir. Ayler özellikle bebop tarzı üzerinde çalışır ve Charlie “Bird” Parker repertuvarı konusunda neredeyse uzmanlaşır. Hatta o dönemlerde kendisine “Little Bird" lakabını yakıştırır.
Genç yaşlarda Ayler, efsanevi blues müzisyeni Little Walter orkestrasında çalışır. İki sene özellikleri yazları konserler devam eder ve Ayler'in askerlik yaşı gelir. Askerliğinin bir bölümünü Fransa'da geçirir. Ayrıca taburda müzik yapmaya devam eder. Avrupa müziği özellikle de dini müziğinden etkilenir ve ilerleyen yıllarda müziğinde etkileri görülecektir.
Askerlik sonrası Ayler, çalma tarzını iyiden iyiye geliştirmiş ve farklılaşmıştır. Geleneksel caz armoni yapısından uzaklaştıkça iş bulmakta zorlanır hale gelir. 1960'larda yenilikçi akımlara gönül veren hemen her Amerikalı müzisyen gibi Avrupa yollarına düşer. İsveç'e gider. Burada çeşitli topluluklarda müzik yapar ve zaman zaman Cecil Taylor orkestralarında görünür.
1960'ların ortalarında Amerika'ya New York City'e döner. Piyanist Cecil Taylor ile birlikte çalma imkanı bulur ve bu arada kendi tarzını geliştirmeye devam eder. Bu arada "Witches and Devils" kaydedilir. Bu süreç içerisinde ESP-Disk Records ile iyi ilişkiler kurar ve efsanevi "Spiritual Unity" yayınlanır. ESP-Disk tarafından yayınlanan ilk caz albümüdür ve plak şirketi ilerleyen yıllarda free jazz akımının en önemli plak şirketlerinden bir tanesi haline gelecektir. Spiritual Unity albümünün şarkı listesi şu şekilde;
"Ghosts: First variation" – 5:1210 Haziran 1964 yılında yayınlanan Spiritual Unity'de Albert Ayler'e basçı Gary Peacock ve perküsyonist/davulcu Sunny Murray eşlik etmiştir. Albümde göreceli geniş kitleler tarafından en iyi bilinen kompozisyonu "Ghosts"un iki farklı varyasyonu bulunur. Albüm sayesinde Ayler tüm dünyada ismini duyurmuş ve günümüzde "Spiritual Unity" free cazı anlamak için anahtar albümlerden bir tanesi kabul edilir. Benim de çok sevdiğim albümlerden bir tanesidir.
"The Wizard" – 7:20
"Spirits" – 6:46
"Ghosts: Second variation" – 10:01
Albüm Variety Arts kayıt stüdyosunda bir kere de kaydedilir. Albümün kaydından önce üçlü kompozisyonlar üzerine konuşur ve kısa zamanda kayıt başlar. Ayler kayıt hakkında aslında çalmadık sadece birbirimizi dinledik der. Albümde gerçekten yepyeni şeyler denenmişti, müzisyenler birbirleri arkasından hatta bazen birbirleri ile atışmışlar ve tüm bunlar irticalen olmuştur. Ayler zaman içerisinde Gospel etkisi ile geliştirdiği çalma tekniklerini belki de biraz ilkel hallerini albüm boyunca sergilemiş ve vokal benzeri saksafon pasajları ile dinleyenlerin ağzını açık bırakmıştı. O döneme kadar böylesine bir tarz bir kayıtta görülmemiş bir şeydi ve dinleyicilerin bir kısmı şoka uğramış, bir kısmı da çok etkilenmişti. Öyle veya böyle müzik tarihi için önemli bir kayıt ortaya çıkmıştır.
Müzisyenliği, yaşamı çok tartışılır ve bu devam eder. Ölümü bile koskoca bir muammadır. Ama benim gibiler için Albert Ayler tam olarak şudur;
Benim adım Albert Ayler: "Trane babaydı, Pharoah oğul, ben ise kutsal ruhum"
Yorumlar
Yorum Gönder