Zapp - Zapp

Zapp - Zapp (1980)

Bu haftaki yazımda Ohio’lu Funk grubu Zapp’i ele aldım. Roger Troutman önderliğinde Zapp, Zapp Band veya Zapp & Roger olarak bilinen bu efsanevi elektro-funk grubunu ve ilk albümleri “Zapp”i (Zapp I) sizlere daha yakından tanıtmak istiyorum.

80'li ve 90’lı yılların G-Funk ve Hip-Hop jenerasyonu için kullanılan sample’lar itibarıyla bir çeşit yön gösterici olan Zapp grubu; Larry, Lester, Terry (Zapp) ve Roger adlı Troutman kardeşler ve aile dışından Gregory Jackson ve Bobby Glover'den oluşuyor. 1966’da müzik hayatına atılan grup, önceleri 'Lil' Roger and His Fabulous Vels, 1970’lerde ise Roger & The Human Body olarak faaliyet gösterdi. Grubun gerçek anlamda temelleri ise 1977 yılında Ohio'da atıldı. O yıllarda Zapp grubunun solisti ve lideri Roger Troutman Parliament-Funkadelic’in müzisyen kardeşleri Bootsy ve Catfish Collins ile tanıştı. Bu tanışma bir adım daha ileriye giderek dönemin P-Funk efsanesi, Dr.Funkenstein lakaplı George Clinton’a gruba ait bir demonun dinletilmesiyle devam etti. İşte o andan itibaren grubun geleceği değişti. Artık Clinton’un sihirli dokunuşları ve “uzaylı” tavsiyeleri Zapp grubunu elektro-funk’ın öncü grubu haline getirdi.

1980 yapımı Zapp I albümünün yapımcılığını Roger Troutman ve Bootsy Collins birlikte gerçekleştirip Funk dünyasına yeni bir soluk kazandırdı. Zapp grubunun kendi adını taşıyan "Zapp" adlı bu ilk albümünü “Zapp II”, “Zapp III” ve “The New Zapp IV U” adlı albümleri takip edince çalışma (Rocky serisinde olduğu gibi) müzikseverlerin belleklerinde “Zapp I” olarak kaldı.

Albümdeki tarz çeşitliliği
Uzunluğu sadece (!) 40 dakika ve 6 parçadan oluşan, tüm söz ve besteleri Roger Troutman’e ait albüm, ilk piyasaya çıkışında olağanüstü bir ilgi ile karşılandı. Funk, P-Funk, Elektro-Funk ve Quiet Storm tarzları arasında gidip gelen çalışma hem elektro-funk fışkıran dans parçalarından hem de oldukça başarılı baladlardan meydana geliyor. Çeşitlilikte yoğunluk nedeniyle 33’lükteki parçaların tek bir kalemden çıktığına insanın pek inanası gelmiyor. Albümde Zapp müzisyenlerine grup dışından gitarla bir tek Bootsy eşlik ediyor.

A Yüzü
Albümün açılışını elektro-funk çığırını açan “More Bounce To The Ounce” yapıyor. 10 dakikaya yakın bu Funk şöleninde (ayrıca tüm albüm boyunca) yoğun olarak bir çeşit vokal efekti olan Talk Box  kullanılıyor. İlginç bir aparat olan Talk Box’ta, enstrümanın bağlı olduğu amfiden çıkan bir hortum ağıza alınır ve amfiden gelen ses vokal ile birleşip robotvari bir ses ortaya çıkarır. Bu ilginç tarzı popüler müzik dünyasına Zapp’ın armağan ettiği rahatlıkla söylenebilir. Örnek için bakınız Bon Jovi – Livin’ On A Prayer parçasındaki giriş bölümü.

“Freedom” parçası Zapp öncesi yıllarda Roger & The Human Body zamanlarında piyasaya sürülmüş ve başarılı bir grafik çizmişti. Parça, Zapp Troutman’ın bas gitar slap tekniğiyle çok başarılı bir şekilde tekrar kayıtlanıp, A yüzünün ikinci parçası olarak karşımıza çıkıyor.

A yüzünün üçüncü ve son parçası “Brand New Player”. Yoğun bir Funk kurgusu ile harmanlanmış olan parça karşılıklı gitar ve bas düellolarının yanı sıra gelişigüzel scat singing vokal tekniği, talk box ve saksafon tınıları ile nefes kesiyor. “Moure Bounce” ve “Funky Bounce”dan sonra albümdeki en önemli çalışmalardan biri olduğunu düşünüyorum.

B yüzü
B yüzü “Funky Bounce” ile start alıyor. Burada klasik bir Funk parçası talk box’la zenginleştirildiğinde ne kadar eğlenceli ve kıpır kıpır bir dans parçasına dönüştüğüne şahit oluyoruz. Tempoyu iyiden iyiye düşüren duygusal bir R&B/Quiet Storm baladı “Be Alright” ile devam eden sıralama, albümün belki en vasat parçası “Coming Home” ile sonlanıyor.




Sample dönemi:
1990’lı yıllarda Zapp parçalarından bazı bölümler (sample) dönemin hip-hop sanatçıları tarafından oldukça yoğun bir şekilde yeni parçalarda kullanıldı. Bu nedenle Zapp 90’lı yıllara ait G-Funk ve Hip-Hop kültüründe de çok önemli bir yer teşkil ediyor. En önemli sample kullanımlardan biri 1982 yılı Zapp parçası “Dance Floor”un adapte edildiği 1995 yılı yapımı 2Pac featuring Dr. Dre & Roger Troutman parçası “California Love”dır.

Sound ve kartonet:
Warner Bros etiketiyle 1980 yılında yayınlanan albümün bendeki nüshası 2011 yılında Rhino Records/Scorpio Music tarafından piyasaya sürülen 180 gramlık Amerikan baskısıdır. Her plakseveri memnun edebilecek, dip sesi olmayan, temiz ve özenli bir kayıt. Bas ve tiz seslerinin uyumlu bir sound’a dönüştüğünü düşündüğüm bu tekrar basımı bulabilen her funksevere tavsiye ediyorum. Oldukça titiz bir şekilde hazırlandığı buram buram hissedilen bu çalışmada ayrı bir güzellik ise plak üstü etiketlerinin (Warner Bros.) yılın baskısı görünümünde hazırlanmış olmasıdır. Kapak ve kartonet özenle çalışılmış, arkalı önlü graffiti temalı cover görselinin renkleri ise olabildiğince canlı.

Sonuç olarak:
Albüm veya şarkılar vardır ya, bazı akımları başlatırlar. İşte “Zapp” albümüne böylesine özel ve güçlü bir misyon yüklenmiş. Bir bütün olarak çok başarılı bir çizgi yakalamış olan “Zapp”in hala daha gündemde kalıp dinleniyor olması, müzik sektörünün bu parçalardan sample anlamında hala daha faydalanıyor olması, albümün zamanın ötesinde bir eforla hazırlanmış olduğunun canlı bir kanıtıdır.
Bir de, 12-13 yaşlarımda albümün başından kalkmadan tekrar tekrar dinlediğim günleri hatırlıyorum da; elektro-funk akımının zirvelerinden biri olacak albümü daha o dönemde kavrayıp sevmiş olmanın mütevazı bir gururunu yaşıyorum 

Tracklist:
"More Bounce to the Ounce" – 9:25
"Freedom" – 3:48
"Brand New Player" – 5:51
"Funky Bounce" – 6:46
"Be Alright" – 7:52
"Coming Home" – 6:34

Albüme katkısı olanlar:
Vokal: Greg Jackson, Terry Troutman, Roger Troutman, Bobby Glover, Jannetta Boyce, Marchelle Smith, Delores Smith
Perküsyon: Larry Troutman, Lester Troutman
Conga Davul: Larry Troutman
Trapp Davul: Lester Troutman
Bas: Terry Troutman
Saksafon: Randy Wallace
Keyboard: Greg Jackson
Gitar: Bootsy Collins
Gitar, vokal, keyboard, talk box, bas, armonika: Roger Troutman

R&B, Soul ve Funk dolu günler diliyorum.
Sevgiler,

Aykut Öğer