Rock in Opposition

 

Bu yazımda sizlere çok önemli ama aynı zamanda az bilindik bir müzik hareketinin ortaya çıkmasına vesile olan "Rock in Opposition" veya kısacası "RIO" hareketinden bahsedeceğim. "Rock in Opposition" kavramını dilimize muhalif Rock olarak çevirsek sanırım yanlış olmaz. Bu hareket bir kısım progressif rock topluluğunun müzik endüstrisine isyanı olarak doğmuştur. Bunun en önemli sebebi müzik endüstrisinin bu toplulukların müziğini tanımamaları ve plaklarını basmak istememeleri idi. Muhalif hareket 1970'lerin sonlarında benim de çok sevdiğim İngiliz avant-rock topluluğu Henry Cow tarafından başlatıldı. Mart 1978'de Avrupalı 4 topluluk Londra'da bir konsere davet edildi ve konserin adı "Rock in Opposition" oldu.

Henry Cow topluluğunun bu hareketi başlatmasının gayet doğal olduğunu dönemi ve topluluğu inceleyince görebiliyoruz. Topluluk kendi ülkesinde özellikle endüstrinin pek ilgisi çekmez iken neredeyse 5 sene süren bir Avrupa anakara turnesi yapmıştı. Tabii bu turne esnasında kocaman stadyumlar dolmuyor, her gün farklı bir kentte konser verilmiyordu ama bu süre zarfında Henry Cow tüm önemli Avrupa kentlerinde bir şekilde müziğini çalabilmişti. Tabii ki bu konserler ve uzun gezme süreci esnasında müzisyenler bir çok yenilikçi ve adı sanı duyulmamış topluluk ve müzisyenler ile denk geldiler. Bu karşılaşmalar sırasında anlaşıldı ki, tüm bu toplulukların ortak sorunu, plak şirketlerinin müzikleri ile ilgilenmemeleri idi. Henry Cow aynı durumu defalarca zaten yaşamıştı, bir dönem meşhur Virgin Records ile anlaşmışlar ancak plak şirketi müziklerinin geniş kitleler tarafından satın alınmasının mümkün olmadığını bahane ederek anlaşmayı bozmuştu.

Tüm bu süreçler sonunda ve uzun soluklu turnenin ardından Henry Cow, İngiliz dinleyicilere tanıştıkları Avrupalı toplulukları tanıtmak için bir konser düzenlemeye karar verir. Tabii ki bir çok zorluk yaşanır ancak British Arts Council (İngiliz Sanat Konseyi) tarafından sağlanan 1.000 Sterlin'lik bir bütçe ile konserin hazırlıkları hızlanır. Festivalin sloganı "plak firmalarının duymanızı istemediği müzik"tir. En sonunda 12 Mart 1978 yılında New London Theatre'da konser verilir. Konsere şu topluluklar katılmıştır;

Henry Cow (İngiltere)
Stormy Six (İtalya)
Samla Mammas Manna (İsveç)
Univers Zero (Belçika)
Etron Fou Leloublan (Fransa)

Etron Fou Leloublan

Tüm bu grupları dinlediğimde resmen aklım çıkmıştı. Fransız topluluğu "Etron Fou Leloublan"ı ilk dinlediğim zaman aklım yerinden uçmuştu. İsmi "Deli Bok Beyaz Kurt" olan bir topluluktan ne bekleyebilirsiniz zaten. Bu topluluğu bir arkadaşımın dinlemiştim. Bir konser albümü olan "En Public aux Etats-Unis d'Amérique" yani kısacası Amerika konseriydi ve deliliğin sınırlarındaydı. Univers Zero ayrı bir dünya zaten, kasvetli kapkaranlık bir dünyası olan son derece yetenekli bir Belçika topluluğu. Bunu da Fil Elektronik'ten Hamdi Ünlü ile dinlemiştik ilk kez. Henry Cow ise zaten zaman içerisinde bende obsesyon haline gelmişti. Samla Mammas Manna'yı ilk duyduğumda bu ne biçim grup adı demiştim. "Snorungarnas symfoni" albümlerini dinlediğimde ise oturduğum yerde kalmıştım tam anlamı ile. Stormy Six ise araştırdığınızda son derece ilginç işlere imza atmış bir topluluk. 1960'larda daha millet kum havuzlarında oynarken bu adamlar "Le Idee di Oggi Per la Musica di Domani" resmen uçmuş gitmişleri. 70'lerde bir çok topluluk daha yeni yeni İtalyan topluluğun ayak izlerini takip ederken, bu adamlar müziklerini daha da karmaşık hale getirmişler bir de üzerine folk etkilerini de harmanlamaya başlamışlardı. Stereo Mecmuası veya kendi bloğumda arada sırada bu toplulukların adları geçer. Merak edip dinleyenler inanın çok şey kazanır müzik adına.

Neyse biz konumuza devam edelim. "Rock in Opposition" sadece bir konser olarak düşünülmüş ve olayın nerelere varabileceği ile alakalı kimse düşünmemişti. Konser büyük ilgi çeker ve tüm dünyada ses getirir. Tabii ki ses getirir derken ortalığın birbirine girmesinden bahsetmiyorum, yenilikçi fanzin veya dergilerde kendisine yer bulur. Tüm bunlar yaşanırken konsere katılan 5 topluluk oturur ve geleceği konuşmaya başlarlar. 1978 yılında topluluklar İsviçre'de buluşurlar ve "Rock in Opposition"ı bir birliktelik haline getirmek üzere anlaşırlar. Bu dönemde Henry Cow kendi içerisinde ayrılmış ve topluluk dağılmıştır. Ancak hareketin en önündeki isimler yine onlardır ve çalışmalara aktif şekilde katılırlar.

"Rock in Opposition" ilk amaç olarak katılımcılarını tanıtmak ve temsil etmek misyonunu üstlenir. Bu organizasyona katılmanın kolay olmaması gerektiğine karar verilir. Ortaya 3 kriter çıkar. Müzikal manadaki mükemmellik, müzik endüstrisinin dişlileri dışında çalışıyor ve müzik yapıyor olmak ve söyleyecek bir şeyleri olmak. Zaman içerisinde 3 yeni topluluk "Rock in Opposition"a katılır.

Art Zoyd (Fransa)
Art Bears (İngiltere)
Aksak Maboul (Belçika)

Bunlardan Art Bears aslında bir nevi Henry Cow topluluğunun devamı sayılır. Tüm bu gelişmeler yaşanırken ikinci bir "Rock in Opposition" festivali düzenlenmesine kara verilir. Bu kez İtalya Milano'da bir kaç gün sürecek bir organizasyon düşünülmüştü. Hazırlıklar tabii ki bir İtalyan grubu olan Stormy Six tarafından yapılır. Konserde ilk organizasyonda yer alan tüm topluluklar sahne alacaktır. Henry Cow dağıldığı için beş yerine dört topluluk kalmıştır. Bunlara ek olarak yeni katılan 3 toplulukta sahne  alır.

Böylesine absürd bir insan topluluğu söz konusu olunca fikir ayrılıkları da bol bol yaşanır. Bazılarına göre yapıcı tartışmalar, bazılarına kavga gürültü içerisinde iki konser daha yapılır. Bir tanesi Samla Mammas Manna'nın memleketi İsveç'te diğeri ise Univers Zero'nun memleketi Belçika'da. Bu konserlerin sonrasında 1979 yılına gelinir ve "Rock in Opposition" cephesinde sessizlik başlar.

1978 yılında önemli bir gelişme olur. Henry Cow ve Art Bears üyesi ve aynı zamanda müthiş bir müzisyen olan Chris Cutler, Recommended Records (ReR) plak firmasını kurar. Bu bağımsız bir plak firmasıdır ve amacı "Rock in Opposition" toplulukları ve benzerlerinin plaklarını dağıtmaktır. Zaman içerisinde çok daha marjinal noktalardaki müzisyenler de Recommended Records saflarına geçer ve plak şirketi bir şekilde "Rock in Opposition" devamı haline gelir.

"Rock in Opposition" kavramı zaman içerisinde bir organizasyon olarak etkisiz kalıp unutulmaya başlayınca müzik tarzını açıklamak için bir terim olarak kullanılmaya başlar. Aslında organizasyonun içerisindeki müzisyenler veya topluluklar bunu hiç yapmamıştır. Ancak dinleyiciler ve özellikle plak mağazaları, bu toplulukları tanımlayabilmek için bu terimi kullanmaya başlarlar. Zaman içerisinde konserlere katılan tüm topluluklar, bu topluluklar dağıldıktan sonra yeni kurulanlar, bir şekilde Recommended Records'tan plak yayınlayan toplulukların tamamı "Rock in Opposition" kavramı ile açıklanır olur.

Magma

İlk organizasyon içerisinde Etron Fou Leloublan olmasına rağmen hiçbir zaman büyük çaplı bir Fransa konseri olmamıştır. Bunun üzerine 2007 yılında bu kez başka muhalif topluluklar tarafından yeni bir "Rock in Opposition" festivali yapılmak istenir. İşler ciddileşince Chris Cutler'ında desteği ile müthiş bir ekip toplanır. Magma, Faust, Peter Blegvad Trio, Present, Zao, Mats/Morgan, Guapo, NeBeLNeST, Salle Gaveau ve GMEA. Chris Cutler tabii ki rahat durmayıp Peter Blegvad Trio ile sahneye çıkar. Ortalık resmen birbirine girer.

Bunun üzerine 2009 yılında bir kez daha festival düzenlenir. Bu kez Avrupa'nın dört bir tarafından muhalif isimlere yer verilir. Art Bears Songbook (Amerika, İngiltere), Gong (Fransa, İngiltere), Caspar Brötzmann Massaker (Almanya), Sleepytime Gorilla Museum (Amerika), Rational Diet (Belarus), Jannick Top/Infernal Machina (Fransa) , Thierry Zaboitzeff (eski Art Zoyd üyesi Fransa) "Cross the Bridge" (Fransa, Avusturya), Full Blast (Almanya, İsviçre), Miriodor (Kanada), Genevieve Foccroulle (Belçika) ve Aquaserge (Fransa) toplulukları sahne alır.

İlerleyen yıllarda ise konserler yine dünyanın dört bir tarafından katılımla devam eder. Tabii ki olayın başlangıcını asla unutmamak lazım ve "plak firmalarının duymamızı istemediği müziği dinlemeye devam etmeliyiz :)