2016'nın ilk günlerinde 3 Ocak günü kaybettiğimiz büyük müzisyen Paul Bley için bir kaç satır karalamayı istiyordum ancak elim bir türlü gitmiyordu. En sevdiğim piyanistlerden bir tanesi olan tam ismiyle Hyman Paul Bley, 1932 yılında Kanada'da doğdu. 1960'larda serbest caz hareketinin içerisine tam anlamı ile dalan Bley, bir çok yeniliğe imza attığı gibi özellikle küçük formasyonların serbest caz icralarında rehber niteliğinde icralara imza atmıştır. Son derece kendisine özgü bir tonu ve çalma tarzı olan müzisyen seneler içerisinde bir çok müzisyeni de etkilemiştir.
Kanada Quebec bölgesinde Montreal kentinde doğan Bley, Romen göçmeni bir ailenin çocuğuydu. İlk gençliği hakkında pek az şey bildiğimiz müzisyen 20'li yaşlarında Montreal'de Jazz Workshop'u kurmuştu. O dönemlerde Charlie Parker ile bazı kayıtlar yapmıştır. Röportajlarında söylediğine göre kendisinden yaşça büyük Parker'dan müzik ve nota formasyonu konusunda istemeden bayağı eğitim almıştı. Aynı dönemlerde tenor saksafoncu Lester Young ve Ben Webster ile de çalışma fırsatı bulmuştur. 1950'lerin başında basçı Charles Mingus ile Charles Mingus and His Orchestra albümünde çalma fırsatı bulmuştur. Aynı yıl Mingus, Paul Bey'in ilk albümü olan "Introducing Paul Bley"e prodüktörlük yapmış ve Bley albümde Mingus ile beraber davulcu Art Blakey ile çalmıştır. 1960'larda Bley defalarca Charles Mingus grupları ile piyano çalmış ve kayıtlara katılmıştır. Mingus bir yanıyla deli olması sebebi ile korkulan bir müzisyen olmasına rağmen Bley genç yaşında kendisi ile çalışmış ve dediğine göre çok şey öğrenmiştir.
1950'lerin sonlarında Don Cherry, alto saksafoncu Ornette Coleman, basçı Charlie Haden ve davulcu Billy Higgins ile bir topluluk oluşturmuşlar ve 1960'ların başlarına kadar defalarca birlikte çalmışlardır. Bu dönemlerden "Coleman Classics Volume 1" plağına özellikle de bir Amerikan klasik dönem şarkısı Irving Berlin bestesi "How Deep Is the Ocean" yorumuna bir bakmakta fayda vardır.
1960'ların başlarında efsanevi Jimmy Giuffre 3'ün bir parçası olmuş ve klarnette Giuffre'nin yanında basçı Steve Swallow ile çalışmıştır. Bu dönemlerde karısı olan Carla Bley şarkılarına da yer vermişler ve "chamber jazz" ile serbest caz karışımı bir tarz ortaya çıkmıştır. Bu dönemin tüm albümlerini hala keyifle dinliyorum.
Aynı dönemlerde tenor saksafoncu Sonny Rollins ile çalışmış ve yine efsanevi bir albüm olan Sonny Meets Hawk! albümünde Coleman Hawkins ve Sonny Rollins ile birlikte çalmıştır.
1960'lar boyunca New York caz sahnesinde Roswell Rudd, Cecil Taylor, Archie Shepp, Carla Bley, Michael Mantler, Sun Ra gibi isimlerle çalmıştır. Bu dönemlerde New York'ta kurulan bir organizasyon ile tüm bu isimler hemen hafta sonu konserler vermiş ve ortaya çok çok garip işler çıkmıştır. 1960'ların sonlarında müziğe elektronik öğelerin sokulması konusunda kafayı bayağı yormuş ve müziğine Moog sintizayzırları eklemiş ve ikinci eşi Annette Peacock ile oldukça ilginç bir repertuvar ortaya çıkartmışlardır. Bu dönemlerde efsanevi davulcu Han Bennink'te ikiliye katılmıştır. 1971 yılında yayınlanan "Improvisie" ve yine aynı sene yayınlanan "Dual Unity" albümleri bu repertuvarın sergilendiği albümlerdir ve son derece yenilikçi ancak bir yanıyla da dönemin dinleyicileri için "zorlu" bir deneyim olmuştu.
1970'lere yeni bir evlilik ile giren Bley, yeni eşi Carol Goss ile Improvising Artists isimli bir şirket kurarlar. İlk kayıtları Pat Metheny ve Jaco Pastorius ile yapılır. Bu dönemde Sun Ra, Giuffre, Lee Konitz, Dave Holland ve bir çok müzisyen ile kayıtlar yaparlar ve videolar çekerler. Bazı görüşlere göre Bley ve eşi Carol Gossand ilk ticari müzik videosunu çeken insanlardır. Bununla alakalı meşhur Billboard dergisinde bir makale de yayınlanmıştı. 80'lerde çekilen "Imagine the Sound" belgeselinde Bley serbest caz tarihini kendi bakış açısı ile anlatır ve örnekler çalar. Ron Mann tarafından çekilen belgesel piyanist Cecil Taylor, saksafoncu Archie Shepp, trompetçi Bill Dixon ve Bley ile çekilmiş bölümler içerir. 2000'li yıllarda elden geçirilerek yayınlanan belgesel en son baktığımda Amazon gibi büyük prarkendicilerde bulunmuyordu ancak meraklıların bir şekilde bulup seyredeceklerine eminim!
90'larda New England Müzik konservatuvarında dersler vermeye başlar ve aynı zamanda albüm kaydetmeye devam eder. 2000 yılında ECM'den yayınlanan "Sankt Gerold" albümünde Bley, basçı Barre Phillips ve saksafoncu Evan Parker ile harikalar yaratır. 2000'lerde yayınlanan Solo in Mondsee albümünde canlı performansının o yaşta hala ne seviyelerde olduğunu göstermiş, "Nothing to Declare" albümünde Amerikan klasik cazına ve blues'una bir bakış atmış ve "About Time" albümünde albüme ismini veren şarkıda 30 dakikalık bir caz piyanosu dersi vermiştir.
Toprağı bol olsun...
Yorumlar
Yorum Gönder